Fiat 126p

Trochę z historii fiata

Ten największy włoski koncern samochodowy powstał z inicjatywy ludzi, którzy dostrzegali znaczenie jakie będzie miał samochód w rozwoju gospodarki kraju, a także w postępie cywilizacji. Inicjatorem założenia przedsiębiorstwa wytwarzającego i sprzedającego samochody był hrabia Roberto Biscaretti di Ruffia, a wśród założycieli spółki znalazł się ziemianin z Turynu i porucznik kawalerii, Giovani Agnelli.

Głównie jemu, energicznie działającemu człowiekowi zawdzięczają Włosi rozwój na szeroką skale produkcji samochodów. Agnelti doprowadził do wykupienia od Ceirano jego warsztatu i tak powstała firma nosząca nazwę Fabrica Italiana Automobili Torino. Razem z firmą Ceirano do FIAT-a przyszedł Faccioli, którego samochód jest uważany za pierwszy model FIAT-a. Z firmą Ceirano związane są jeszcze dwa nazwiska ludzi wielce zasłużonych dla włoskiej motoryzacji: Vincenzo Lancia i Felice Nazzaro. Obaj pracowali U Ceirano i obaj przeszli do FIAT-a. Pierwszy z nich to późniejszy założyciel firmy swojego imienia, a drugi wsławił się zwycięstwami w największych europejskich zawodach samochodowych.

W pierwszym okresie powstania samochodu, we Włoszech nie wytwarzano dużo pojazdów. Statystycy odnotowali ok. 300 pojazdów wyprodukowanych w 1901 r., a 350 sztuk w następnym roku. We Włoszech było wówczas dużo firm, ale budowały one pojedyncze egzemplarze samochodów. Najszybciej rozwijała się firma FIAT. W 1900 r. wykonano zaledwie 24 samochody, a już w 1910 r. - 1780, a w 1920 r. - 14314. Ten wzrost produkcji samochodów FIAT-a wynikał z przyjęcia systemu produkcji taśmowej, wzorowanej na amerykańskim Fordzie.

Dla systemu produkcji seryjnej opracowano nowy model samochodu nazwanego Fiat Zero. Byt to pojazd opracowany na pewno z uwzględnieniem istniejącego już Forda T. Miał 4-cylindrowy silnik o pojemności 1844 cm3, rozwijający moc 14 kW -19 KM. W latach 1912-1915 wyprodukowano 2119 sztuk tego samochodu. Obok modelu Zero, również od 1912 r., wytwarzany byt w tak dużej liczbie egzemplarzy drugi samochód FIAT-a, model 2B; do zakończenia produkcji w 1920 r. wyprodukowano 10 110 sztuk pojazdów tego typu. Po I wojnie światowej FIAT dalej rozwijał się, przejmował zakłady o innym profilu produkcyjnym, np. stalownie i fabryki metalurgiczne. Wielki sukces odniósł produkując od 1919 r. aż do 1927 r. samochody oznaczone symbolem 501, wyposażone w 4- cylindrowe silniki o pojemności skokowej 1460 cm3. Wyprodukowano tych pojazdów 76 231 sztuk. Równolegle z tym modelem wytwarzane były inne pojazdy. W 1930 r. we Włoszech wyprodukowano 46 500 samochodów osobowych, w tym 35 000 nosiło znak firmy FIAT-a. Pomimo znacznego wzrostu produkcji samochodów, Włochy w 1930 r. zajmowały piątą pozycje na liście największych producentów samochodów Świata, po Stanach Zjednoczonych z gigantyczną już wówczas Liczbą 3 362 800 sztuk wyprodukowanych pojazdów, Wielkiej Brytanii 236 500 sztuk, Francji - 230 000 sztuk i Niemiec -96000 sztuk wyprodukowanych samochodów.

Fiat w Polsce

Przemysł motoryzacyjny rozwinął się już we Włoszech w latach dwudziestych. Potrafili konstruować oryginalne i niezawodne samochody, wytwarzali piękne, luksusowe limuzyny i mniejsze, prostsze konstrukcyjnie pojazdy. Potrafili także, wzorując się amerykańskim Fordzie, produkować samochody masowo, w wielkich seriach. Mogli sprzedawać nie tylko gotowe samochody wyprodukowane we własnych fabrykach również zdobyte doświadczenie w konstrukcji i produkcji samochodów. Pierwsze kroki na szerszą skale poczynił największy włoski producent-FIAT. Już w 1921 r. FIAT zawarł porozumienie z Polską na budowę w Warszawie fabryki samochodów, niestety trudności ekonomiczne spowodowały, ze realizacja przedsięwzięcia mogła dopiero nastąpić w 1932 r. Nowe porozumienie dotyczyło produkcji w Polsce samochodów ciężarowych Fiat 621 i osobowych Fiat 508 Balilla.

Model 508 wchodził do produkcji u FIAT-a w momencie podpisywania umowy z Polskę był to unowocześniony model wytwarzanego w latach 1925 - 1929 samochodu oznaczonego 509, który wykonany został w rekordowej serii - 92214 egzemplarzy. Był to pierwszy samochód FIAT-a z 4-cylindrowym silnikiem o pojemności skokowej poniżej 1000 cm3. Drugim takim pojazdem był właśnie model 508. Pada następny rekord produkcji jednego modelu u FIAT-a - 508 Balilla w ciągu 5 lat wykonany zostaje w „nakładzie” 124 165 egzemplarzy. Kierownictwo koncernu zdawało sobie dobrze sprawę z tego, ze największe zapotrzebowanie jest na samochody małe, tanie i wyszło naprzeciw temu zapotrzebowaniu.

Rok przed zakończeniem produkcji modelu 508 wyjechał z turyńskich zakładów jeszcze mniejszy model samochodu, nazwany Fiat 500 Topolino.
Ma on ustawiony z przodu 4-cylindrowy silnik napędzający tylne koła. Samochód ma nowoczesne nadwozie z pochyloną przednią ścianą - atrapą chłodnicy. Aby umożliwić projektantom nadwozia pochylenie ściany przedniej, chłodnice wody przeniesiono za silnik. Sam silnik ma małe wymiary zewnętrzne i małą, najmniejszą ze wszystkich silników pojazdów FIAT-a, pojemność skokową -569 cm3. osiąga moc 9,5 kW - 13 KM i zapewnia 2-osobowemu pojazdowi prędkość maksymalną 85 km/h. Topolino staje się rewelacją, dobrze jest sprzedawany. Produkcja tego modelu trwa rekordowo długo, od 1936 do 1954 r. W sumie wyprodukowano 519 646 sztuk tych pojazdów. Na Licencji FIAT-a, Topolino wytwarzane było również we Francji. Samochód stał się popularny.

Zastąpiony został w 1955 r. modelem ,,600", samochodem małym, ale przystosowanym do przewozu 4 osób. Zastosowano silnik również 4-cylindrowy i chłodzony cieczą, ale dla uproszczenia i potanienia konstrukcji umieszczono silnik z tyłu pojazdu. Ponad 2, 5 miliona Fiatów 600 wyjechało z bram fabryki do 1970 r. Prawdziwa rewelacja na rynku włoskim, to Fiat 500. Samochód o układzie konstrukcyjnym ,,sześćsetki" ale mniejszy, znowu z najmniejszym silnikiem o pojemności zaledwie 479 cm3. Pojazd ten z wielu powodów (m.in. zmotoryzował społeczeństwo włoskie) Sprzedawał je głównie FIAT i nie tylko Polsce. Na fiatowskiej licencji pracowały m.in. fabryki w Jugosławii, Argentynie, Brazylii, w Turcji, w Hiszpanii, no i największa fabryka, nad Wołgą w Związku Radzieckim. Jako ciekawostkę, a także dowód zaufania należy podać, ze tylko polskim zakładom Fiat użyczył swojego znaku fabrycznego.

Fiat 126p

Debiutował na Salonie samochodowym w Turynie w 1972 roku. Miał stać się następcą popularnej we Włoszech „pięćsetki”, czyli Fiata 500 Nuova. 126 zbudowany na bazie poprzednika, charakteryzował się prostotą i funkcjonalnością, łatwością obsługi oraz oczywiście, co najważniejsze niską ceną i tanią eksploatacją. Te właśnie zalety sprawiły, ze już w roku debiutu, samochód ten zajął 6 miejsce w plebiscycie na auto roku, wyprzedzając takie auta jak Peugeot 104, a nawet BMW 520. Pierwszy egzemplarz fiata 126 z literka "p", czyli "polski maluch", wykonany został 6 czerwca 1973 roku. Auto to miało spełnić w Polsce bardzo ważną role „samochodu dla każdego”. Powoli zaczął wypierać z produkcji, produkowane w FSM w Bielsku-Białej jeszcze do 1983 r., Syreny - pierwsze po II Wojnie Światowej „auto dla każdego”.

Kolejne lata przyniosły małemu fiacikowi, wiele sławy i uznania w związku z wieloma sukcesami sportowymi, jakie odnosił on w rajdach samochodowych. Już w 1972 roku zadebiutował w Rajdzie Wisły, a w 1975 Sobiesław Zasada seryjnym 126p przejechał Rajd Monte Carlo (poza konkurencją). Był to przełomowy moment w startach sportowych malucha. W maju tego roku utworzono w Ośrodku Badawczo-Rozwojowym Samochodów Małolitrażowych w Bielsku-Białej Pracownię (Dział) Sportu Samochodowego, reprezentującego FSM w rajdach samochodowych aż do 1990 roku. W Rajdzie Zimowym w 1976 roku, będącym I eliminacja Mistrzostw Polski, nastąpił pierwszy historyczny start ekipy fabrycznej złożonej z dwu załóg jadących w rajdowych 126-600cm3. Na 12-scie startujących maluchów dojechały do mety oba fiaciki fabryczne i 29 klubowych. Rajd o długości niespełna 1000 km, trwał 19 godzin i rozgrywany był w prawdziwie zimowych warunkach. Od tego czasu fabrycznie przygotowywane 126p, w kolorach biało-niebieskich, przez kilkanaście lat odnosiły sukcesy w wielu prestiżowych rajdach samochodowych. Już w pierwszym roku obie załogi fabryczne wywalczyły tytuły Mistrza i Vice-Mistrza Polski. Największym sukcesem zawodników i 126p w mistrzostwach Polski było - w 1982 roku - zdobycie tytułu mistrza Polski w swojej klasie jak i również zajęcie III miejsca w klasyfikacji generalnej mistrzostw (za Renalut 5 Alpine i Oplem GT 2000), wyprzedzając miedzy innymi załogi jadące Renault 5, VW golfem, oraz polonezem 2000 i inne, teoretycznie lepsze samochody. Od roku 1983 polskie maluchy rozpoczęły starty w rajdach w RFN, Belgii, Francji i Grecji. Już w 1984 roku w czasie jednej z eliminacji mistrzostw Europy - "Saarland-Rallye" w RFN, załoga fabryczna w składzie - Janusz Szerla i Krzyszof Janarek, wywalczyła III miejsce w klasie 1300. Sensacja rajdu był najtrudniejszy OS (odcinek specjalny), gdzie "maluszek" zajął 15 miejsce wyprzedzając 56 konkurentów jadących większymi i mocniejszymi samochodami. Efektem było niedowierzanie ze strony innych uczestników i zaproszenia na kolejne rajdy. W 1987 roku w największym międzynarodowym rajdzie rozgrywanym w kraju - Rajdzie Polski, będącym eliminacja mistrzostw Europy, ekipa z FSM na 126p zwyciężyła w klasyfikacji zespołów fabrycznych. Po wejściu do produkcji w 1987 roku fiata 126 bis, rozpoczęły się starty tejże wersji samochodu na rajdach światowych. W 1989 roku BIS-y ukończyły wszystkie 4 rajdy zagraniczne. Największym sukcesem było wówczas zajęcie II miejsca w klasie 1300 (grupy A) w Rajdzie Deutschalnd - eliminacji ME i największym ówcześnie rajdzie byłego RFN. Niestety, w roku 1990, narastające problemy finansowe i ekonomiczne w FSM spowodowały zawieszenie działalności sportowej. Najlepszym zawodnikiem fabrycznym stal się niewątpliwie Janusz Szerla, zdobywca wielu tytułów mistrzowskich w rajdach i wyścigach samochodowych. W czasie wszystkich lat produkcji, maluch był ciągle udoskonalany. Prowadzone były, od samego początku powstania modelu, prace i intensywne badania nad rozwojem samochodu. Wprowadzono wiele zmian konstrukcyjnych, jak chociażby zwiększenie pojemności skokowej silnika z 600 na 652 cm3, zwiększenie średnicy bębnów hamulcowych itp. Największą modernizacją było wprowadzenie do produkcji w roku 1987 modelu 126bis, z dwucylindrowym silnikiem o pojemności skokowej 703 cm3, chłodzonego cieczą. Silnik ten, po przeróbkach i dużych modyfikacjach, znalazł późniejsze zastosowanie w kolejnym modelu fiata, czyli Cinquecento 700.

W maju 1992 roku firma Fiat wykupiła 90% akcji FSM. Po przejęciu przez włoski koncern podjęto w fabryce w Tychach w nowoczesnych halach zakładu nr 2 produkcje modelu Cinquecento. W połowie 1994 roku przeprowadzony gruntowna modernizacje "malucha". Do roku 1995 wyprodukowano już ponad 3 miliony maluchów. Zrezygnowano z umieszczania litery "p" obok symbolu 126. Wprowadzono model "el": z boków nadwozia zniknęły szerokie listwy ochronne oraz charakterystyczne przetłoczenia blach, zniknął również charakterystyczny "trójkącik" w szybie drzwi bocznych, pojawiła się wąska listwa ozdobna, w wyposażeniu seryjnym wprowadzono halogenowe reflektory oraz białe klosze przednich kierunkowskazów. Wprowadzono inną stylizację wnętrza oraz nową tablicę przyrządów. Silnik otrzymał po modernizacji nowy, elektroniczny układ zapłonowy. W 1996 roku, w związku ze zmiana przepisów dotyczących czystości spalin, wprowadzono do produkcji malucha silnik z katalizatorem spalin (wersja elx). Zmieniła się również nazwa - stal się oficjalna nazwa fiata 126p, i taka właśnie naklejka pojawiła się na klapie silnika z tylu auta.

Dane techniczne

*Odmiana samochodu*	*600*	*650*
Masa samochodu gotowego do jazdy	580kg	600kg
Rozkład masy na osie samochodu nieobciążonego - oś przednia - oś tylna samochodu obciążonego - oś przednia - oś tylna	230 kg 350 kg 360 kg 540 kg	240 kg 360 kg 370 kg 550 kg
Dopuszczalna masa przewożona na dachu samochodu	30kg
Najmniejszy promień skrętu	4300mm
Najmniejszy zewnętrzny promień zawracania - w lewo - w prawo	4680 mm 4990 mm
Silnik	benzynowy, pionowy, rzędowy, 4-suwowy z zapłonem iskrowym, chłodzony powietrzem
Typ	126A	126A1
Umieszczenie	z tyłu, wzdłuż osi pojazdu

Liczba cylindrów	2
Średnica cylindra Skok tłoka Moc maksymalna Maksymalny moment obrotowy Przyspieszenie 0-100 km/h	77,0 mm 70 mm 24 KM (17,6 kW) przy 4500 obr/min 4,25 kGm przy 3000 obr/min 51 s
Hamulce	hydrauliczne, bębnowe działające na 4 koła o niezależnych obwodach kół przednich i tylnych
Chłodzenie	powietrzem, za pomocą dmuchawy promieniowej

Pojemności podst. zespołów Zbiornik paliwa Układ smarowania silnika Skrzynka przekładniowa Układ hamulcowy Mechanizm kierowniczy Amortyzator przedni Amortyzator tylny Zbiornik spryskiwacza szyby	21 dm³2,5 dm³1,1 dm³ 0,35 dm³ 0,12 dm³ 0,13 dm³ 0,10 dm³ 2,0 dm³
Prędkości Maksymalne - na I biegu - na II biegu - na III biegu - na IV biegu - na biegu wstecznym Minimalne - na I biegu - na II biegu - na III biegu - na IV biegu	30 km/h 50 km/h 80 km/h ~105 km/h 25 km/h 7 km/h 13 km/h 21 km/h 27 km/h
Zdolność pokonywania wzniesień Całkowicie obciążonego samochodu - na I biegu - na II biegu - na III biegu - na IV biegu - na biegu wstecznym	24% 14% 8% 4% 30%	25% 15% 8,5% 4,5% 30%
Dane eksploatacyjne kontrolne zużycie paliwa Eksploatacyjne zużycie paliwa Eksploatacyjne zużycie oleju	5,8±0,5 l/100km	6±0,5 l/100km
	5,8...7,2 ±0,5 l/100km 0,4...0,7 ±0,5 l/100km
Pojemność bagażnika	100 l
Wymiary: długość/szerokość/wysokość rozstaw osi rozstaw kół przednich rozstaw kół tylnych zwis przedni zwis tylny	3054/1377/1335 mm 1840 mm 1142 mm 1203 mm 529 mm 685 mm